Eén van de boeken die graag erbij pak is ‘trauma sporen’. Hier verteldt psychiater Bessel van der Kolk over trauma en wat het met je doet. Hij neemt ons ook mee in wat toneel kan betekenen in trauma behandeling. Maar als je dit zo leest dan kan het niet anders dan dat toneel voor ieder kind belangrijk is. Zijn uitspraken geven een goed beeld hoe toneel een krachtige rol kan spelen in het herstel van mensen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt.
Het is super belangrijk om te begrijpen wat je voelt, vooral bij kinderen en jongeren die te maken hebben gehad met traumatische ervaringen. Het gesprek met therapeuten kan de diepgewortelde angst en onveiligheid vaak niet wegnemen, omdat deze zich heeft vastgezet in niet-talige delen van het brein en zich uit via het lichaam. Daarom ligt de nadruk op het observeren en begrijpen van de lichamelijke reacties. Kunnen ze benoemen wat ze voelen? En wat triggert deze nare gevoelens?
Verbeeldingskracht als Krachtig Hulpmiddel
Voor getraumatiseerde kinderen is het vaak een enorme uitdaging om hun gevoelens te uiten. De angst is zo overweldigend dat ze proberen deze te vermijden. Hier komt de kracht van verbeelding in beeld. Kinderen die hun verbeelding op een expressieve manier kunnen inzetten, ervaren vaak minder hinder van traumatische gebeurtenissen.
Veilige Uitingen in het Klaslokaal
Hoewel we de traumatische ervaringen niet kunnen wissen, is het mogelijk om kinderen veilige manieren van uiten aan te leren. In schoolprojecten moedigen we leerkrachten aan om de ervaringen van getraumatiseerde kinderen te herkennen en te benoemen. In plaats van negatief gedrag te bestraffen, moedigen we hen aan om contact te maken en begrip te tonen. Het bieden van een veilige omgeving waarin de leerkracht empathie toont, kan dienen als een toevluchtsoord in een vaak chaotische wereld.
Beweging, spel, gymnastiek, samen muziek maken of zingen zijn cruciaal voor getraumatiseerde kinderen om uit de vecht- of vluchtmodus te komen. Het ervaren van positieve emoties en op een plezierige manier met anderen omgaan, vormen een integraal onderdeel van hun helingsproces. Het is onbegrijpelijk dat er steeds meer wordt beknibbeld op dit soort activiteiten, die van onschatbare waarde zijn voor hun welzijn.
De Persoonlijke Ontdekking: Theater als Therapie
Mijn persoonlijke ontdekking van het therapeutische potentieel van theater kwam via mijn zoon, die na deelname aan een theatergroep aanzienlijke verbetering vertoonde. Door het aannemen van verschillende rollen en het uiten van diepe emoties op het podium, kreeg hij een gevoel van controle en eigenwaarde. Dit bracht mij tot de overtuiging dat theater een unieke manier biedt voor getraumatiseerde jongeren om hun emoties en ervaringen te verkennen, zonder expliciet het woord ’trauma’ te gebruiken.
Eigen verhaal vertellen
Op het toneel draait het om liefde en haat, agressie en overgave, loyaliteit en verraad – thema’s die parallel lopen aan de ervaringen van trauma. Door middel van spelenderwijs verkennen en onderzoeken krijgen jongeren de ruimte om hun eigen verhaal te vertellen op een manier die woorden soms niet kunnen vatten. Het podium fungeert niet alleen als een artistieke uitlaatklep, maar ook als een krachtig middel voor heling en zelfontdekking.
Prof. dr. Bessel van der Kolk (1943, Den Haag) vertrok na zijn eindexamen naar de Verenigde Staten om medicijnen te studeren. Hij specialiseerde zich als psychiater en is oprichter en directeur van het Trauma Center in Brookline, Massachussets. Daarnaast is hij hoogleraar in de psychiatrie aan de universiteit van Boston. Hij wordt beschouwd als een van ’s werelds meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van traumabehandeling en posttraumatische stressstoornis (PTSS)