Wat is traumasensitief onderwijs? Het klinkt heel zwaar. Misschien herken je het liedje ‘Ik heb een heel zwaar leven’ van Brigitte Kaandorp. Soms betrap ik mezelf erop, en ook in gesprekken met leerkrachten, dat ze dat als zwaar ervaren. Is het allemaal zo zwaar? Traumasensitief onderwijs klinkt zwaar en heeft elke school ermee te maken! Maar gaat het wel om de school, of om de kinderen?
Maar wat is traumasensitief onderwijs in mijn ogen?
Het is niets anders dan dat je je eigen belletje herkent en hierop rustig kunt reageren. Stel je voor, je staat voor de klas en begint net met het uitleggen van je leerstof. Uit je ooghoeken zie je een paar kinderen praten. Je kijkt even en knipt met je vingers om hun aandacht te vangen. Niet veel later praten ze weer, lachen ze, en als ze aan het werk moeten, vragen ze om uitleg omdat ze het niet snappen. Als daarna een van deze leerlingen door de klas blijft lopen, rare geluiden maakt en opeens iets door de klas roept waar een aantal kinderen op reageert. Als je dan vraagt of hij stil wil zijn, zegt hij gewoon nee! Dan word ik niet blij en raak ik boos. Wat doe ik nu? Hoe reageer ik?
Mijn alarmbel gaat af. Mijn handen beginnen te trillen, ik voel mijn wenkbrauwen naar beneden zakken en mijn ogen knijpen zich samen. Een diepe zucht komt uit mijn binnenste, en… ik zeg iets waar ik later aan gehouden moet worden. Bijvoorbeeld, je blijft vanmiddag maar langer op school, of…
Voor mij betekent traumasensitief onderwijs dat je jezelf nu kunt reguleren. In je boosheid weet je dat je belletje afgaat. Je lichaam reageert op gevaar en je kunt niet helemaal meer bij je denkend brein komen. Je doet misschien letterlijk even een stap terug en komt eerst weer in het denken terecht voordat je reageert.
Onlangs kwam ik in zo’n situatie dat ik letterlijk de tafel van 8 in mijn hoofd opzei. Ik merkte dat het niet makkelijk ging, maar toen ik bij 6 x 8 was, moest ik even bij mezelf lachen voordat ik naar de actie van het kind kon kijken en daarop reageerde. Ik ben toen maar naar hem toe gelopen, naast hem gaan zitten en even met hem gepraat. Uitgelegd dat ik het niet handig vind voor mezelf als hij er steeds doorheen praat. En ook niet handig voor hem, want ik hoor hem steeds en kijk dus steeds naar hem, meestal ook nog een beetje boos. Dat is ook niet fijn. Hij begreep het en het was een stukje beter het volgende half uur.
Hoe je reageert op je eigen alarmbelletje wil niet zeggen dat het gedrag van kinderen anders of minder wordt. Wel leer je jezelf reguleren en kun je jezelf redelijk kalm houden. Je hoeft niet meteen te reageren. Je hoeft niet door de klas te roepen waar de andere kinderen ook van schrikken en weer van hun rekenwerk afgeleid zijn.
En soms helpt dan alleen maar even naar de kinderen te kijken. Je trekt je wenkbrauwen op en schudt met je hoofd.
Is het makkelijk? Nee. Is het handig om je eigen belletje te leren kennen en te reguleren? Ja, ook in je dagelijks leven buiten school. Het verrijkt je leven en je kunt andere beslissingen nemen die meer bij de situatie passen.
En natuurlijk is kennis over trauma van super belangrijk. Dit is slechts het begin, maar wel het fundament waarop alle verdere inzichten voortbouwen.
Wil je hierbij hulp? Ik help je graag.