Ritme – adem voor de dag
Soms lees je iets dat blijft hangen. Zo las ik onlangs een stuk over Benedictus, de man die de beroemde kloosterregel schreef. Hij schreef daarin over ritme — over het belang van een gezonde maat in je dag, afgestemd op het innerlijke ritme van je ziel. En eerlijk: het raakte me. Want als iets in het onderwijs vaak onder druk staat, dan is het wel ritme. Alles moet snel, efficiënt, productief. Maar waar blijft de rust? De adem? Het gevoel van thuiskomen in je dag?
Sensitief reageren als oude stress je triggert
Sensitief reageren begint dus niet bij de ander.
Het begint bij jezelf.
Bij herkennen wat er in jou gebeurt.
Wat je lijf je vertelt.
Welke herinnering je stress aanwakkert.
📚 Gezag, gelijkheid en de kracht van het project: wat we als school opnieuw mogen durven bouwen
Een opvoeder die ruimte geeft voor die botsing, voor dat zoeken, bouwt gezag op. Een influencer zegt: “Doe dit, dan hoor je erbij.” Een opvoeder zegt: “Ontdek wie jij bent, juist in het verschil.” En dat is precies het verschil tussen uniformiteit en uniciteit. Tussen kuddegedrag en burgerschap.
Wat Kronos ons kan leren over onderwijs vandaag
We leven in een tijd waarin alles meetbaar moet zijn. Waarin afwijkingen direct benoemd (en liefst verholpen) worden. Maar misschien is het tijd om juist ruimte te maken voor wat zich niet laat meten. Voor verhalen. Voor relaties. Voor de pedagogiek.
Pedagogiek en de plicht om weerstand te bieden
In het onderwijs zitten we soms – ongemerkt – een beetje in het Kronos-scenario. We willen het goed doen. We willen controle. Maar in dat verlangen om te beschermen, te sturen en te plannen, ontnemen we soms leerlingen precies dat wat ze nodig hebben om te groeien: ruimte, eigenaarschap, risico.
Anton Makarenko
Aton Makarenko (1888–1939) was een Oekraïense pedagoog die opgroeide in de tijd van de Russische Revolutie. Hij ontwikkelde een bijzondere visie op opvoeding, gericht op collectiviteit, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Hij geloofde niet in softe aanpak of overdreven individueel begeleiden. Kinderen groeien volgens hem op in relatie tot anderen, en ontwikkelen zich het beste in een groep die samen leert, werkt en leeft.
Wie was Helen Parkhurst?
Parkhurst zag kinderen niet als passieve ontvangers van kennis, maar als actieve, nieuwsgierige wezens die van nature willen leren. Ze vond dat kinderen ruimte nodig hebben om zélf verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces.
Peter Petersen (1884–1952
De visie van Peter Petersen op het kind is diep mensgericht en vormt het hart van het Jenaplanonderwijs. Hij zag het kind niet als een “lege emmer” die gevuld moest worden met kennis, maar als een volwaardig mens in ontwikkeling. Zijn uitgangspunt was dat onderwijs de totale persoonlijkheid van het kind moet aanspreken – dus niet alleen het verstand, maar ook het gevoel, de wil, de creativiteit en de sociale vermogens.
Jean Frédéric Oberlin – Een man met modder aan zijn schoenen (en visie in zijn hart)
Onderwijs was voor hem geen luxe, maar een mensenrecht
Oberlin vond dat iedereen recht had op goed onderwijs. Jongens én meisjes, arm of rijk, slim of langzaam. En niet pas als ze zeven waren, maar vanaf de peuterleeftijd. Ja, hij richtte kleuterscholen op nog vóórdat dat een ding was.
Hoe ga je als leerkracht om met autoriteit? – een blik door de bril van Marcel Gauchet
Gauchet helpt ons begrijpen waarom het gezag van de leerkracht niet meer vanzelf spreekt en waarom opvoeden en onderwijzen vandaag de dag zo complex aanvoelt. Tegelijk geeft hij taal aan waarom onderwijs zó essentieel is voor de toekomst van onze samenleving.