De visie van Peter Petersen op het kind is diep mensgericht en vormt het hart van het Jenaplanonderwijs. Hij zag het kind niet als een “lege emmer” die gevuld moest worden met kennis, maar als een volwaardig mens in ontwikkeling. Zijn uitgangspunt was dat onderwijs de totale persoonlijkheid van het kind moet aanspreken – dus niet alleen het verstand, maar ook het gevoel, de wil, de creativiteit en de sociale vermogens.

Onderwijs was voor hem geen luxe, maar een mensenrecht Oberlin vond dat iedereen recht had op goed onderwijs. Jongens én meisjes, arm of rijk, slim of langzaam. En niet pas als ze zeven waren, maar vanaf de peuterleeftijd. Ja, hij richtte kleuterscholen op nog vóórdat dat een ding was.

Gauchet helpt ons begrijpen waarom het gezag van de leerkracht niet meer vanzelf spreekt en waarom opvoeden en onderwijzen vandaag de dag zo complex aanvoelt. Tegelijk geeft hij taal aan waarom onderwijs zó essentieel is voor de toekomst van onze samenleving.

Als je ooit hebt gedacht: “Waarom zouden kinderen dit leren? Waarom niet iets wat écht ergens over gaat?” – dan zit je op één lijn met John Dewey. Deze Amerikaanse filosoof en pedagoog (1859–1952) dacht daar zo’n honderd jaar geleden al diep over na. En gek genoeg is wat hij toen zei, vandaag de dag misschien wel relevanter dan ooit.

Wat motiveert een kind om te leren? Waarom zie je sommige leerlingen opveren als ze met iets aan de slag mogen, terwijl anderen afhaken bij het minste of geringste? Als je met gedrag en motivatie aan de slag wilt in je klas, is het werk van Édouard Claparède een verrassend rijke bron van inspiratie. Deze Zwitserse psycholoog en pedagoog (1873–1940) dacht al meer dan honderd jaar geleden na over iets wat wij nu ‘traumasensitief onderwijs’ zouden noemen – al gebruikte hij die term nog niet.

Johann Heinrich Pestalozzi (1746–1827) blijft een fascinerende figuur in de wereld van onderwijs, niet alleen vanwege zijn vernieuwende ideeën, maar ook door de complexe realiteit van zijn leven en ondernemingen. Terwijl hij met zijn “pedagogie van hoofd, hart en handen” een blijvende indruk heeft achtergelaten, was zijn persoonlijke en professionele loopbaan allesbehalve een rechte lijn naar succes.